Charakteryzujący się dużą pracochłonnością sektor turystyczny jest w stanie zaoferować dużą liczbę atrakcyjnych miejsc pracy przede wszystkim dla rozpoczynających karierę zawodową młodych osób, często nieposiadających jeszcze formalnych kwalifikacji.
Bezrobocie w tej grupie zawodowej jest z natury wyższe od przeciętnej dla całej gospodarki, a branża turystyczna umożliwia im wejście na rynek pracy i zdobycie cennego doświadczenia. Tworzenie i utrzymanie miejsc pracy jest naturalnie tylko jednym z powodów, dla których samorządy terytorialne są zainteresowane rozwojem turystyki.
Do pozostałych korzyści najczęściej zalicza się dodatkowe wpływy z podatków, dywersyfikację lokalnej gospodarki oraz korzyści związane z szeroko rozumianym marketingiem dla pozostałych branż gospodarki.
Zaangażowanie samorządu terytorialnego w rozwój branży turystycznej ma charakter w przeważającej mierze fakultatywny (poza niewielką grupą ustawowych obowiązków np. gmin w zakresie ewidencji części obiektów noclegowych itp.). Formy zaangażowania są bardzo zróżnicowane i można je podzielić na dwie grupy działań. Do pierwszej należą projekty, których beneficjentami jest cała branża turystyczna, takie jak budowa infrastruktury turystycznej, działania w zakresie marketingu miejscowości, utrzymanie istniejących i budowa nowych atrakcji turystycznych itp., a do drugiej działania służące wspieraniu jedynie poszczególnych istotnych z punktu widzenia regionu segmentów rynku turystycznego np. marketing turystyki biznesowej, dofinansowanie części eventów, subsydiowanie połączeń transportowych itp. W każdym przypadku oznacza to, że decyzje o zaangażowaniu środków publicznych w ogólnie rozumiany rozwój turystyki podejmowane są przez lokalnych decydentów na podstawie analizy potencjalnych korzyści oraz kosztów dla regionu. Decyzje podejmowane są często arbitralnie, bez konsultacji z beneficjentami tj. branżą turystyczną, oraz bez badań efektywności wydatkowania tych środków.
Pomimo wydatkowania często znacznych środków publicznych na rozwój turystyki samorządy stosunkowo rzadko podejmują działania mające na celu określenie efektywności tych wydatków. Poza projektami o znaczeniu ogólnokrajowym, brak jest nie tylko badań wskazujących na zmiany wielkości ruchu turystycznego oraz wielkości wydatków turystycznych, ale nawet jakościowych badań opinii turystów na temat tworzonej insfrastruktury, eventów itd. Skutkuje to przede wszystkim złą alokacją ograniczonych środków budżetowych, które często są przeznaczane na promocję imprez, które nie przyczyniają się do rozwoju turystyki. W ocenie efektywności dotacji środków na promocję wydarzeń turystycznych istotna jest przede wszystkim tzw. wielkość nowych wydatków turystycznych, tj. wydatków, które nie miały by miejsca gdyby event nie był organizowany w danym regionie. Aby ją określić, szacuje się wielkość wydatków turystów, którzy przybyli na wydarzenie, na następnie określa odsetek osób, które przyjechałoby do regionu również w przypadku gdyby wydarzenie nie było organizowane.
Brak badań efektywności wydatków budżetowych na rozwój turystyki skutkuje również brakiem zrozumienia decydentów dla istoty turystyki na poziomie lokalnej gospodarki. Między innymi z tego względu turystyka nie jest postrzegana powszechnie nie jako dziedzina gospodarki, która generuje miejsca pracy oraz dochody budżetowe, ale jako obiekt wydatków, które mogą ewentualnie przełożyć się na poprawę wizerunku jednostki samorządowej. Sprzyja temu umiejscowienie turystyki w departamentach kultury lub sportu, które to zdecydowanie kojarzone są ze stroną wydatków a nie przychodów.
Przyczyny braku badań są bardzo zróżnicowane. Przede wszystkim znaczna część dofinansowanej infrastruktury oraz eventów służy zarówno turystom jak i mieszkańcom. Trudno zatem tego typu imprezy oceniać z punktu widzenia turystyki. Ponadto część imprez organizowana jest jako element mający uatrakcyjnić pobyt turystom, dla których głównym celem pobytu może być korzystanie np. z walorów naturalnych miejscowości. Nie tworzą one zatem nowych wydatków turystycznych, ale zwiększają poziom satysfakcji odwiedzających, który może przełożyć się na skłonność turystów do ponownego odwiedzenia regionu bądź jego rekomendacji znajomym. W każdym przypadku należałoby jednak również wypracować metodologię oceny wydatkowanych środków, tak aby możliwie ułatwić decydentom podejmowanie decyzji poprzez dostarczenie informacji.
Osobnym problemem określenia miejsca samorządu i jego zadań w przestrzeni turystycznej jest współpraca samorządu terytorialnego z branżą turystyczną. Decyzje w zakresie wydatkowania środków budżetowych na rozwój rynku turystycznego podejmowane są często bez szerokich konsultacji z branżą turystyczną, która często ma bliższy bezpośredni kontakt z turystami i dużą wiedzę na temat ich potrzeb. Brak współpracy pomiędzy branżą a jednostkami samorządu terytorialnego wynika również z braku zainteresowania po stronie przedsiębiorców, którzy nie angażują ograniczonych zasobów czasu i środków finansowych w działania, których ewentualne korzyści są w ich opinii wątpliwe lub ich skutki mogą być widoczne w długim okresie. Jedną z form współpracy branży oraz samorządu terytorialnego są lokalne organizacje turystyczne oraz budowa klastrów turystycznych. Należy podkreślić, że mogą one z powodzeniem przejmować część zadań samorządu terytorialnego w przestrzeni turystycznej takich jak prowadzenie informacji turystycznej, prowadzenie badań ruchu turystycznego itp. Celem intensyfikacji współpracy z samorządu z branżą turystyczną jest przede wszystkim wzmocnienie pozycji konkurencyjnej regionu na rynku turystycznym. Należy jednak pamiętać, że wsparcie dla branży powinno być neutralne z punktu widzenia konkurencji pomiędzy przedsiębiorstwami w regionie.
Na pytania dotyczące szczegółów badań wpływu ruchu turystycznego na lokalną gospodarkę turystyczną, problemów zakresu zadań samorządu w przestrzeni turystycznej, współpracy branży z samorządem, celowości budowy klastrów turystycznych oraz możliwości przekazywania części zadań samorządu organizacjom turystycznym ma odpowiedzieć dyskusja w trakcie V bloku tematycznego Kongresu Turystyki Polskiej pt. „Miejsce samorządu i jego zadania w przestrzeni turystycznej”, który odbywać się będzie między 12 a 14 października w Świdnicy.